Afrykański pomór świń (ASF)

Afrykański pomór świń (ASF) na terenie Polski występuje od 2014 r. W bieżącym roku stwierdzono dotychczas 2053 przypadki ASF u dzików oraz 48 ognisk u świń. Choroba występuje na terenie 6 województw: podlaskiego, lubelskiego, mazowieckiego, warmińsko-mazurskiego, podkarpackiego i ostatnio lubuskiego.

Ludzie nie są wrażliwi na zakażenie wirusem afrykańskiego pomoru świń. Na chorobę podatne są wyłącznie świnie, dziki i ich krzyżówki. Afrykański pomór świń to wyłącznie problem gospodarczy.

Aktualna sytuacja w województwie podkarpackim

W roku 2019 nie stwierdzono choroby w gospodarstwach utrzymujących trzodę chlewną. Odnotowano natomiast po raz pierwszy w województwie ASF u dzików. Pierwszy przypadek stwierdzono w wyniku przeprowadzonych badań laboratoryjnych w Państwowym Instytucie Weterynaryjnym – Państwowym Instytucie Badawczym w Puławach 29 lipca w gminie Narol w powiecie lubaczowskim. Kolejne 11 przypadków wystąpiło na terenie tej gminy do dnia 13 września br., wszystkie w pobliżu granicy z województwem lubelskim.

Pomiędzy 18 a 26 listopada 2019 r. potwierdzono chorobę na ww. terenie u następnych dzików, gdzie potwierdzono łącznie 5 przypadków u 10 dzików. Dwa w gminie Narol i 3 na północy gminy Cieszanów (po raz pierwszy). Aktualnie, zgodnie z regionalizacją określoną w załączniku do decyzji wykonawczej 2014/709/UE w sprawie środków kontroli w zakresie zdrowia zwierząt w odniesieniu do afrykańskiego pomoru świń w niektórych państwach członkowskich, gmina Narol znajduje się w strefie niebieskiej (obszar zagrożenia), natomiast gmina Cieszanów znajduje się w strefie czerwonej (obszar objęty ograniczeniami).

Po raz pierwszy choroba wystąpiła także w powiecie niżańskim, w gminie Rudnik nad Sanem. Potwierdzono tam 3 przypadki ASF u dzików (21.11.2019 r.) w strefie żółtej (obszar ochronny).

Pierwszy przypadek u dzika potwierdzono badaniem laboratoryjnym w powiecie przeworskim, w gminie Adamówka.

Łącznie dotychczas w województwie wystąpiło 21 przypadków choroby u dzików.

W związku z powyższym Podkarpacki Wojewódzki Lekarz Weterynarii 22.11.2019 br. skierował do Wojewody Podkarpackiego wniosek o wydanie rozporządzenia w sprawie zwalczania afrykańskiego pomoru świń na terenie powiatu niżańskiego i leżajskiego.

Na terenach, gdzie wystąpiła choroba wstrzymane zostały polowania i odstrzały sanitarne dzików, trwa aktywne poszukiwanie padłych dzików celem oceny aktualnego stanu epizootycznego na tym terenie.

Ponadto 27. 11 br. odbyło się posiedzenie Wojewódzkiego Zespołu Zarządzania Kryzysowego w tej sprawie. Podczas tego posiedzenia Wojewoda Podkarpacki wydał rekomendacje dla służb, inspekcji i straży zaangażowanych w zwalczanie choroby, tak aby były prowadzone spójnie i wielokierunkowo. Do najważniejszych działań należy zaliczyć przede wszystkim te związane z bioasekuracją granicy Państwa, odstrzałem sanitarnym oraz działaniami prewencyjno-informacyjnymi. Wojewoda Podkarpacki wystąpiła ponadto z wnioskiem do Ministra Obrony Narodowej o wsparcie działań Inspekcji Weterynaryjnej w zakresie poszukiwania padłych dzików na ustanowionych obszarach zwalczania choroby.

Rozważana jest także kwestia czasowego zamknięcia przepustów dla zwierząt od strony północnej na odcinku autostrady A4, co utrudni swobodne przemieszczanie się dzików na południe od autostrady.

Należy wyraźnie zaznaczyć, że oprócz prowadzonych działań niezwykle ważnym jest bioasekuracja gospodarstw utrzymujących trzodę chlewną. Zasady konieczne do przestrzegania przez producentów i hodowców świń w celu skutecznego zabezpieczenia gospodarstw przed ASF to przede wszystkim:

1. Zakaz wprowadzania do chlewni świń z nieznanych źródeł.
2. Zabezpieczenie budynku, w którym są utrzymywane świnie, przed dostępem zwierząt wolno żyjących oraz domowych.
3. Utrzymywanie świń w odrębnych, zamkniętych pomieszczeniach, w których są utrzymywane tylko świnie, mających oddzielne wejścia oraz niemających bezpośredniego przejścia do innych pomieszczeń, w których są utrzymywane inne zwierzęta kopytne.
4. Zakaz wchodzenia na teren gospodarstwa osób postronnych. Wykonywanie czynności związanych z obsługą świń wyłącznie przez osoby, które wykonują te czynności tylko w danym gospodarstwie. Stosowanie przez osoby wykonujące czynności związane z obsługą świń, przed rozpoczęciem tych czynności, środków higieny niezbędnych do ograniczenia ryzyka szerzenia się afrykańskiego pomoru świń, w tym mycie i odkażanie rąk oraz oczyszczanie i odkażanie obuwia, a także używanie odzieży ochronnej oraz obuwia ochronnego przeznaczonego wyłącznie do wykonywania tych czynności.
5. Zakaz wjazdu na teren gospodarstwa wszelkich pojazdów, a szczególnie samochodów zakładów mięsnych oraz firm utylizacyjnych.
6. Wyłożenie mat dezynfekcyjnych przed wejściami do pomieszczeń, w których są utrzymywane świnie, i wyjściami z tych pomieszczeń, przy czym szerokość wyłożonych mat powinna być nie mniejsza niż szerokość danego wejścia lub wyjścia, a długość - nie mniejsza niż 1 m, a także stałe utrzymywanie tych mat w stanie zapewniającym utrzymanie skuteczności działania środka dezynfekcyjnego.
7. Bezwzględny zakaz stosowania tzw. „zlewek”. Karmienie świń paszą zabezpieczoną przed dostępem zwierząt wolno żyjących.
8. Zakaz wprowadzania na teren gospodarstwa upolowanych/padłych dzików lub wyposażenia służącego do polowań na dziki.
9. Zakaz wykorzystywania słomy lub zielonki zebranych z pól, na których przebywają dziki.
10. Zrezygnowanie z uczestnictwa w polowaniach na dziki przez właścicieli i pracowników chlewni.
11. Utrzymywanie świń w zamkniętych pomieszczeniach (drzwi) i dbałość o to aby w oknach były zamontowane siatki ochronne; chroniące przed ewentualnym świadomym wrzuceniem do chlewni materiału zakaźnego.

Więcej informacji można uzyskać na stronie Głównego Lekarza Weterynarii https://www.wetgiw.gov.pl/nadzor-weterynaryjny/afrykanski-pomor-swin lub bezpośrednio u Powiatowych Lekarzy Weterynarii.