Rezerwat Pateraki reprezentuje stosunkowo cenny obiekt biocenotyczny, o czym decyduje wartość występujących tu zbiorowisk roślinnych: ich skład gatunkowy, stopień zachowania, obecność szeregu roślin i rzadkich , jak również znaczenie dla świata zwierząt. Obiekt w pozytywnym znaczeniu wyróżnia się od sąsiadujących z nim drzewostanów, w przewadze sosnowych.

Pateraki leżą na terenie równinnym, niekiedy odznaczającym się obecnością niewielkich deniwelacji. Obejmują drzewostan położony na dawnych podmokłościach tworzonych przez rzeczkę Jamnica, towarzyszący na długości około 1750 m temu ciekowi.

Przeważającą część rezerwatu zajmują zbiorowiska leśne, wśród których dominuje grąd subkontynentalny Tilio-Carpnetum. Mały areał przypada na kontynentalny bór mieszany Querco robors-Pinetum. W rezerwacie obecny jest również łęg jesionowo - olszowy Circaeo-Alnetum wykształcony jedynie w postaci wąskiej smugi wzdłuż Jamnicy oraz zbiorowisko segetalne z klasy Secaletea na roli będącej poletkiem łowieckim.

Płaty grądu subkontynalnego uznano za główny przedmiot ochrony-charakteryzuje je silne wewnętrzne zróżnicowanie, bowiem obecne są jego dwa podzespoły oraz szereg wariantów i postaci, bardzo odmienne w budującej je roślinności, zwłaszcza zielonej.

Na tle przeważających gatunków niżowych reprezentowane są, co prawda nieliczne gatunki górskie. Przeważają wśród nich taksony reglowe, z których wymienić warto żywica gruczołowatego Dentaria glandulosa i tojeść gajową Lysimachia nemorum. Gatunki ogólnogórskie reprezentuje nerecznica szerokolistna Dryopteris dilatata oraz czosnek siatkowaty Allium victorialis.

Obszar obiektu jest również miejscem występowania roślin osiągających na Płaskowyżu Kolbuszowskim południową, północną (wspaniałe gatunki górskie) a także północno - wschodnią granicę zasięgu. O różnorodnym charakterze flory decyduje ponadto fakt, iż spośród stwierdzonych tu roślin naczyniowych wyodrębnić można charakterystyczne zarówno dla żywych lasów: grądów i łęgów, jak borów mieszanych. Obecnie są tu również taksony przywiązane do śródleśnych polan, zarośli i dróg, a nawet nasłonecznionych łąk, wykazujący kserotermiczny charakter.

Ścisłą ochroną gatunkową objęte są następujące rośliny: lilia złotogłów Lilium martagon, bluszcz pospolity Hedera helix, kruszczyk szerokolistny Eppactis helleborine, bardzo obfity w niektórych partiach rezerwatu wawrzynek wilczełyko Daphne mezereum, śnieżyca wiosenna Leucoium vernum, której pojedynczy okaz odnaleziono na dawnym, obecnie już wyschniętym, meandrze rzeki.

Integralnym elementem obiektu są drzewostany, w których dominującą rolę odgrywa dąb szypułkowy. Wyróżnia je stosunkowo wysoka zasobność i przewaga starszych klas wieku, co czyni zeń ekosystemy mało dynamiczne, a nawet o dynamice ujemnej, zmniejszającej swój zapas. Niekiedy obserwowana jest fragmentarycznie dwupiętrowa budowa, co wzbogaca ich ogólną postać.

Równie ważna jak flora jest jego fauna. W przewadze pozostają tutaj taksony niżowe, z których na szczególną uwagę zasługują ptaki. W rezerwacie bytują ponadto interesujące, objęte ochroną ssaki.

Uwzględniając całokształt warunków naturalnych omawianego rezerwatu można go zakwalifikować do grona cennych przyrodniczo, a przy tym szczególnych pod względem reprezentowanego przedmiotu ochrony w województwie.